| Stulecie aktorów. Sztuka aktorska w teatrze Zachodu między XIX a XXI wiekiem |
 Kurs wiodący Rok akademicki 2013/2014 Idea Po ubiegłorocznym kursie wiodącym, w czasie którego zadawaliśmy pytania twórcom Wielkiej Reformy Teatru od Craiga do Brechta, proponujemy kolejną próbę eksploracji i zrozumienia tego, co wydarzyło się w teatrze ubiegłego wieku. Tym razem chcemy przyjrzeć się przemianom dokonanym i niedokonanym w sztuce aktorskiej. Po wieku pary, elektryczności i teatru – wieku XIX, w którym sztuka sceniczna osiągnęła w kulturze Zachodu bezprecedensową popularność, wielką siłę, a w końcu i społeczny prestiż, stulecie kolejne było czasem nieustającego jej kryzysu. Upadek teatru wieszczono przez całe niemal sto lat, jednocześnie proponując coraz to nowe środki zaradcze, prowadząc intensywne poszukiwania, co kilka lat odkrywając nowe „metody”. W efekcie ów trwający od ponad stu lat kryzys jest (jak pisał o nim Jean-Pierre Sarrazac) okresem niezwykle twórczym. W sposób szczególny owa kryzysowa kreatywność, owo nieustanne poszukiwanie nowych dróg dotykało sztuki aktorskiej. O ile w pierwszych dekadach XX wieku można było odnieść wrażenie, że nowy teatr powstanie dzięki przemianom przestrzeni i interwencjom plastyków, o tyle już wkrótce stało się jasne, że najważniejsze będą przemiany odnoszące się do „artystów dramatycznych”. I rzeczywiście: to aktorstwo stało się dziedziną, w której teatr XX wieku dokonał największych zmian i największych odkryć, inspirujących także inne dziedziny sztuki i nauki. W tym znaczeniu można o tym minionym wieku powiedzieć, że był stuleciem aktorów. Oczywiście w ciągu jednorocznego cyklu wykładów i warsztatów nie jesteśmy w stanie zmierzyć się z wszystkimi przejawami owego niezwykle intensywnego ruchu. Na miarę naszych możliwości chcemy jednak zaprosić do wzięcia udziału w kilku przybliżeniach, które częściowo tylko dotyczyć będą konkretnych artystów, a w zdecydowanej większości mają za zadanie prezentację swoistych kultur teatralnych zbudowanych wokół określonych praktyk aktorskich i oryginalnej filozofii aktorstwa. Pozostajemy jednak wyłącznie w kręgu teatru europejskiego, dążąc przy tym do ukazania jego różnorodności i odmienności sposobów rozumienia i uprawiania aktorstwa. Przebieg Wzorem lat ubiegłych, kurs wiodący tworzy cykl spotkań odbywających się co miesiąc w siedzibie Instytutu Grotowskiego (Rynek-Ratusz 27). Każde z nich będzie się składać z otwartego wykładu publicznego oraz warsztatu, seminarium lub konwersatorium przeznaczonego dla grupy roboczej, której uczestnicy (maksymalnie 25 osób), zadeklarują wcześniej swój udział w całym projekcie. Spotkania będą się odbywać w piątki – otwarte wykłady oraz soboty – warsztaty lub konwersatoria dla grupy roboczej. Temat zajęć, ich przebieg, charakter, wykorzystywane metody i sposób prowadzenia pozostają w gestii zaproszonych specjalistów, przy zachowaniu ogólnych ram czasowych i organizacyjnych oraz założeniu, że wykład jest poświęcony zagadnieniom o charakterze ogólniejszym, natomiast warsztat ma charakter analityczny i dotyczy konkretnych zjawisk, procesów, dzieł itp. Zachęceni sukcesem ubiegłorocznej konferencji podsumowującej kurs, także i w nadchodzącym roku planujemy zorganizowanie podobnego spotkania, poświęconego przemianom w XX i XXI-wiecznej sztuce aktorskiej. Zakładamy, że czynny w niej udział wezmą członkowie grupy roboczej, których wystąpienia staną się przedmiotem dyskusji uczestników konferencji oraz zaproszonych gości – praktyków. Naszym zamiarem jest także dokumentacja projektu w postaci publikacji internetowych materiałów powstałych w trakcie jego realizacji. PROGRAM SESJA I 29–30 listopada 2013 Prof. Dariusz Kosiński (Uniwersytet Jagielloński/Instytut Grotowskiego) Kozioł ofiarny? Aktorstwo XIX wieku Piękne i prawdziwe. Sztuka aktorska „wieku pary, elektryczności i teatru” na przykładzie polskiej „epoki gwiazd” – wykład Dr Agnieszka Wanicka (Uniwersytet Jagielloński) Dramaturgia praktyczna, czyli aktorstwo XIX wieku w działaniu – warsztaty dla grupy roboczej
SESJA II 13–14 grudnia 2013 Dr hab. Ireneusz Guszpit (Uniwersytet Wrocławski/Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. L. Solskiego w Krakowie Filia we Wrocławiu) Aktor – świadek – spełnik, według Juliusza Osterwy – wykład Aktorstwo: naśladowanie, przeżywanie, przeistoczenie, obrzędowość? – warsztaty dla grupy roboczej
SESJA III 17–18 stycznia 2014 Dr hab. Katarzyna Osińska (Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk) „Prawdziwi uczniowie nigdy nie są uczniami”. Jewgienij Wachtangow i Michaił Czechow wobec Stanisławskiego – wykład Tradycja Stanisławskiego w aktorstwie rosyjskim XX wieku – warsztaty dla grupy roboczej
SESJA IV 14–15 lutego 2014 Dr Piotr Olkusz (Uniwersytet Łódzki) Arka Nowego Teatru – Copeau i jego młodzi uczniowie – wykład i warsztaty dla grupy roboczej
SESJA V 28 lutego – 1 marca 2014 Dr Michał Lachman (Uniwersytet Łódzki) Między słowem a sceną. Aktor realistyczny na brytyjskich scenach po 1945 roku – wykład i warsztaty dla grupy roboczej
SESJA VI 14–15 marca 2014 Dr Katarzyna Woźniak (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie) Od tekstu dramatycznego do ciała-słowa. Włoska tradycja teatralna w XX wieku – wykład i warsztaty dla grupy roboczej
SESJA VII 21–22 marca 2014 Prof. Siergiej Czerkasski (Akademia Sztuk Teatralnych w Sankt Petersburgu) Wczesny i późny Stanisławski: joga i pamięć emocjonalna a analiza działań – wykład w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski Bolesławski: Życie i czyny teatralnego ułana w Rosji i Ameryce – wykład w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski „Mewa” w lustrze systemu Stanisławskiego – warsztaty dla grupy roboczej
SESJA VIII 11–12 kwietnia 2014 Dr Anna Róża Burzyńska (Uniwersytet Jagielloński) Po Brechcie – sztuka aktorska w teatrze niemieckim na przełomie XX i XXI wieku – wykład HamletMaszyna i histeryczne kobiety – warsztaty dla grupy roboczej
SESJA IX 16–17 maja 2014 Dr Beata Guczalska (Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. L. Solskiego w Krakowie) Od ciała nieistniejącego do ciała-podmiotu. Cielesność aktora w polskim teatrze repertuarowym ostatniego półwiecza – wykład i warsztaty dla grupy roboczej
SESJA X 6–7 czerwca 2014 Konferencja podsumowująca projekt z udziałem zaproszonych gości
Grupa robocza Podobnie jak w latach ubiegłych także na potrzeby cyklu „Stulecie aktorów” chcemy utworzyć grupę roboczą. Jej członkami będą osoby, które zadeklarują gotowość uczestniczenia w całym projekcie i które będą mieć prawo udziału w zamkniętych seminariach i warsztatach towarzyszących wykładom otwartym. Do udziału w grupie zapraszamy przede wszystkim studentów i doktorantów, którzy w porozumieniu z macierzystymi uczelniami będą mogli zaliczyć zajęcia Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań jako opcjonalne w ramach swoich kierunków.
Tak jak w roku ubiegłym, chcemy zaproponować uczestnikom grupy roboczej pracę nad własnymi projektami badawczymi powiązanymi bądź zainspirowanymi tematem przewodnim kursu. Projekty te zostaną zaprezentowane podczas konferencji podsumowującej cały cykl w czerwcu 2014. Tematyka i forma prezentacji są dowolne, przy czym muszą one zostać skonsultowane z dyrektorem naukowym Instytutu prof. Dariuszem Kosińskim. Praca nad prezentacjami może odbywać się przy współpracy biorących udział w projekcie specjalistów. Udział w konferencji nie stanowi warunku zaliczenia kursu, ale jest propozycją poszerzającą możliwości wykorzystania kursu przez jego uczestników, do której zachęcamy. Materiały pokonferencyjne będę opublikowane w internetowym czasopiśmie „Performer”.
Z przyczyn organizacyjnych liczba uczestników grupy roboczej jest ograniczona do 25. Udział w jej pracach jest bezpłatny. Instytut zapewnia uczestnikom spoza Wrocławia każdorazowo nocleg z piątku na sobotę w standardzie hostelowym. Mamy natomiast nadzieję, że koszty podróży do i z Wrocławia członków grupy pokrywać będą macierzyste uczelnie, do których zwrócimy się z prośbą w tej sprawie.
Koordynacja projektu Dariusz Kosiński Sylwia Fiałkiewicz: fsylwia@grotowski-institute.art.pl Karolina Wycisk: karolina@grotowski-institute.art.pl |