| Polska nauka o teatrze w latach 1945-1975 |
|
O książce – wyimki ze wstępu i zakończenia: Książka stanowi pierwszą próbę całościowego ogarnięcia tego, co dla i w teatrologii zrobiono przez trzydzieści powojennych lat. Daje możliwie dokładny i systematyczny przegląd wszystkich osiągnięć i dokonań badawczych, tj. prac publikowanych w latach 1945-1975 na temat teatru poszczególnych epok i tego, co się z nimi łączyło. Pokazuje rozwój dyscypliny i świadomości metodologicznej teatrologii, a także to, jak wysiłek włożony w studia nad dziejami teatralnymi zaowocował rezultatami nie do przecenienia: rzetelną i udokumentowaną, miarodajną i wiarygodną wiedzą o przeszłości teatru polskiego. Przeszło tysiąc tytułów uwzględnionych w bibliografii – w tym większość omówiona bliżej w części adnotowanej – ujawnia skalę dokonanego przeglądu. Znalazły się w nim książki, rozprawy, szkice, artykuły o teatrze kolejnych epok, teksty o teorii teatru i dramatu, a także niektóre edycje tekstów dramatycznych i ważniejsze publikacje na ich temat – znaczna ich część jest w pracy przywołana lub co najmniej zasygnalizowana. Z morza tytułów i nazwisk wybrałem prace najbardziej istotne lub odkrywcze, podejmujące nową problematykę czy proponujące nowatorskie jej ujęcie. Ustalenie tej hierarchii pozwoliło wyłonić najważniejsze rezultaty badań polskiej nauki o teatrze w trzydziestoleciu 1945-1975, choć nie powinno zasłaniać łącznego trudu wszystkich tych, dzięki którym powojenna teatrologia uzyskała docelowo status dyscypliny uniwersyteckiej. Badania teatrologiczne i ich wyniki wypełniły wiele „białych plam” dziejów teatru polskiego. Po 1945 oku. – gdy na domiar okazało się, jak wiele z bazy archiwalno-materiałowej należało przede wszystkim odtworzyć – ich zapełnienie było zadaniem równie trudnym, co do zrealizowania koniecznym. Jednak to właśnie dlatego w trzydzieści lat po wojnie obszarów zupełnie nieprzebadanych w historii teatru już właściwie nie było: wszystkie zostały rozpoznane, choć oczywiście w różnym stopniu. Pozostaje wierzyć, że wyodrębnione w pracy wnioski ułatwią zrozumienie drogi, którą musiała odbyć teatrologia w Polsce nim stała się pełnoprawną dyscypliną uniwersytecką. Szczególnego podkreślenia wymaga jeszcze fakt dla historyków teatru podstawowy: ze względu na specyficzny przedmiot badań – istniejący tylko w inwariantach spektakl – książka zaświadcza także o nieodzownym uznaniu dla benedyktyńskiego trudu zbierania dokumentacji teatralnej, choćby najdrobniejszej. Dzięki niej zarówno badania synchroniczne jak i diachroniczne nad teatrem są w ogóle możliwe. |