strona główna
| Dr Agata Adamiecka-Sitek: |
Gender – dramat – teatrWARSZTATY ANALITYCZNESemestr autorski 2 (letni) 2010/2011 Teatr wykazuje szczególne związki z płcią, a także refleksją rozwijaną w ramach gender studies. U samego zarania teatr antycznej Grecji dokonał radykalnego wykluczenia kobiet, a gest ten powtórzyła epoka elżbietańska. Scena stała się przestrzenią wyłącznie męskiej kreacji, a jednak powstające w tym okresie przedstawienia kobiecości określiły obowiązujące do dziś wzorce i ich interpretacje. Dramat antyczny i elżbietański wciąż lokuje się w samym centrum kanonu dramatycznego, podlegając zresztą szczególnie intensywnej reinterpretacji w perspektywie gender i queer. To dokonane w kluczowych momentach rozwoju zachodniego teatru wyłączenie kobiet ze sceny, usunięcie ich z przestrzeni publicznej i przesłonięcie wizerunkami skonstruowanymi na potrzeby dominującej ideologii, symbolizuje wszystkie inne wykluczające dyskursy. Ale wskazuje zarazem na subwersywny potencjał sceny, na której płeć wyzwala się z biologicznych determinant, traci swoje esencjalne umocowanie i jawnie prezentuje się jako rola do odegrania. W podstawową strukturę teatralnego „jak gdyby” wpisany jest bowiem komunikat o mimetycznym charakterze płci – i to niezależnie od dyskursywnych treści przedstawienia. Dlatego zapewne teatr tak chętnie spotyka się z refleksją gender i społeczną teorią queer, które odnajdują w nim nie tylko poręczne metafory zasilające język opisu różnych aspektów ludzkiej płciowości, ale i wyraziste analogie kulturowych mechanizmów powołujących płciowe konstrukty. W toku warsztatów analizie poddane zostaną inscenizacje kanonicznych tekstów dramatycznych, których sensy organizowane są w znacznej mierze przez uobecniane na scenie konstrukcje płciowe. Przedstawienia wybrano tak, aby wskazać na obszary szczególnego powinowactwa między teatrem a rozwijanymi we współczesnej humanistyce teoriami płci i seksualności. W dwu przypadkach – Poskromienia złośnicy Krzysztofa Warlikowskiego i Orestei Jana Klaty genderowa perspektywa interpretacji zgodna jest ze scenariuszem komunikacyjnym scenicznych wypowiedzi, które świadomie konstruowane są wokół problemów płci. W przypadku Księcia Niezłomnego i Apocalypsis cum figuris Jerzego Grotowskiego perspektywa ta wykracza poza kontekst, w którym twórca umieszczał swoje dzieło, ujawniając niezbadany dotąd aspekt jego twórczości. Mechanizmy płciowej opresji i rozległe mizoginiczne imaginarium, które ożywają w tekstach i przedstawieniach Grotowskiego nie doczekały się bowiem dotąd szerszej interpretacji ani w polskiej, ani w światowej literaturze. Zajęcia będą miały formę warsztatu analitycznego. Zachęcam uczestników do zapoznania się z wybraną literaturą i dokumentacją DVD spektakli, choć nie jest to warunek niezbędny do uczestnictwa w zajęciach. Szczególnie ceniona będzie kreatywność i temperament polemiczny. Zakładam możliwość modyfikacji programu pod wpływem przebiegu zajęć i sugestii uczestników. Zajęcia I 10 marca 2011 Performans płci w społeczeństwie spektaklu. Poskromienie złośnicy w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego Zajęcia II 14 kwietnia 2011 Świat bez kobiet, czyli patriarchat bezpotomny. Oresteja w reżyserii Jana Klaty Zajęcia III 19 maja i 9 czerwca Płeć performera, czyli uniwersalizacja męskiego doświadczenia. Książę Niezłomny i Apocalypsis cum figuris Jerzego Grotowskiego Dokumentacja DVD omawianych spektakli dostępna będzie w Czytelni Instytutu Grotowskiego. Godziny otwarcia czytelni: poniedziałek-piątek, godz. 10.00–15.00. Zajęcia odbywają się w czwartki o godzinie 17.00 w Sali Kinowej Instytutu Grotowskiego, Wrocław, Rynek-Ratusz 27. WSTĘP WOLNY Dr Agata Adamiecka-Sitek – absolwentka kulturoznawstwa na Uniwersytecie Śląskim; autorka książki Teatr i tekst. Inscenizacja w teatrze postmodernistycznym (2006). Pracuje w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego, gdzie prowadzi projekty naukowe, między innymi Inną Scenę – program genderowych i queerowych badań nad polskim teatrem. Jest redaktorem towarzyszącej programowi serii wydawniczej: Kobiety w historii i współczesności teatru polskiego (2006), Ciało, płeć, pożądanie. Tożsamość seksualna i tożsamość płci w polskim teatrze i dramacie (2008), Konstelacje rodzinne. Obraz rodziny w polskim dramacie i teatrze w perspektywie gender i queer (2009). Koordynatorzy projektu: Dariusz Kosiński kosinski@grotowski-institute.art.pl Sylwia Fiałkiewicz fsylwia@grotowski-institute.art.pl |