Znajdujesz się™ na archiwalnej stronie Instytutu Grotowskiego działają…cej do 21 marca 2016. Aktualna strona dostę™pna jest pod adresem: www.grotowski-institute.art.pl.
Instytut im. Jerzego Grotowskiego
  • Polish
  • English
Rynek-RatuszBrzezinkaNa Grobli
                                                              
strona główna arrow Archiwum arrow Historia arrow Teatr Laboratorium
Teatr Laboratorium
Poza główną linią repertuarową realizowane były też inne programy sceniczne. Zaczęto od Kabaretu Błażeja Sartra do tekstu Adama Kurczyny, z piosenkami Antoniego Jahołkowskiego, w reżyserii Zygmunta Molika (15 maja 1960), a następnie zainicjowano Estradę Teatru [Laboratorium] 13 Rzędów, którą zależnie od treści programu nazywano: „Publicystyczną”, „Dokumentalną” bądź „Poetycką” – najczęściej były to tzw. faktomontaże, składające się z gry aktorskiej na żywym planie oraz z fragmentów archiwalnych filmów i dokumentalnych nagrań dźwiękowych. „Estrada” miała sześć kolejnych, numerowanych edycji-programów. Były to: Turyści (1/61) i Gliniane gołębie (2/61) – grane zawsze razem, zmontowane przez Jerzego Grotowskiego (premiera obu 31 marca 1961), Pamiętnik Śląski (3/61) w montażu Jerzego Falkowskiego i reżyserii Zygmunta Molika (9 lipca 1961), Oratorium robotnicze (4/62) w inscenizacji i reżyserii Waldemara Krygiera (27 lutego 1962), Maski (5/63) w realizacji Ryszarda Cieślaka (3 stycznia 1963) i Pieśni (6/64) do scenariusza i w realizacji Andrzeja Bielskiego (30 kwietnia 1964). Ponadto artyści teatru często występowali w słuchowiskach Rozgłośni Opolskiej Polskiego Radia, a także blisko współpracowali z opolskim Amatorskim Klubem Filmowym „Kręciołek”.

W kwietniu 1964 roku doszło do obniżenia dotacji na działalność teatru przez Wydział Kultury przy opolskim Prezydium Rady Narodowej, co praktycznie wykluczyło możliwość dalszego funkcjonowania teatru w tym mieście. W lecie tego samego roku prof. Bolesław Iwaszkiewicz, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej miasta Wrocławia, zaproponował Teatrowi Laboratorium przeniesienie się na stałe do Wrocławia. Zespół Teatru Laboratorium opuścił Opole i zaczął funkcjonować we Wrocławiu od dnia 1 stycznia 1965 roku.

Pod względem organizacyjnym, a przede wszystkim budżetowym, był wciąż instytucją niesamodzielną, umocowaną przy Towarzystwie Miłośników Wrocławia (co oznaczało m.in. wspólną księgowość). Na potrzeby administracyjne teatr otrzymał nieduże pomieszczenie na trzecim piętrze oraz podpiwniczenie w kamienicy na Starym Rynku (wejście z Przejścia Żelaźniczego), natomiast na salę teatralną przeznaczona została jedna z przestrzeni wrocławskiego Ośrodka Kultury i Sztuki (również na Rynku Starego Miasta – z wejściem z bramy Rynek-Ratusz 27). Dyrektorem administracyjnym został absolwent prawa, Jędrzej Sell, dzięki staraniom którego teatr otrzymał w dalszej kolejności pomieszczenia po Wrocławskim Towarzystwie Fotograficznym na parterze (mieścił się w nich sekretariat i kancelaria Grotowskiego, pokoik księgowej i działu technicznego oraz magazynek; obecnie w tych pomieszczeniach znajduje się Archiwum), a następnie duże pomieszczenia po wytwórni wód mineralnych, przeznaczone na salę prób, gdzie pracowali i mieszkali stażyści (obecne Sala Kinowa, gabinet dyrektora, sekretariat i pomieszczenia biurowe). Jako ostatnie pozyskane zostały pomieszczenia po niklowni, zaadaptowane na sekretariat według projektu Stanisława Lose (obecnie nieistniejące), oraz pomieszczenia na pierwszym piętrze, gdzie mieściła się sala prób i spotkań oraz recepcja Przedsięwzięcia Góra (1977), obecnie – Czytelnia Teatralna. Zespół administracyjny teatru byl niewielki: dyrektor administracyjny Jędrzej Sell, główna księgowa Olga Piech, pracownik administracyjny Stefania Gardecka, a także pracownicy techniczni – Czesław Szarek, Tadeusz Mryc oraz Jan Dąbrowski.

Swą nazwę statutową Teatr Laboratorium zmienił w okresie wrocławskim jeszcze dwukrotnie: w 1965 roku z Teatru-Laboratorium 13 Rzędów na Instytut Badań Metody Aktorskiej – Teatr Laboratorium i w 1970 roku na Instytut Aktora – Teatr Laboratorium. W połowie lat siedemdziesiątych Jerzy Grotowski zaproponował kolejną zmianę nazwy: na Instytut Laboratorium – ze świadomą eliminacją słów „aktor” i „teatr”, jednak nie zostało to uregulowane pod względem formalnym.

Działalność Teatru Laboratorium po przeniesieniu się do Wrocławia dzieli się na dwa okresy nazywane umownie: „teatralnym” i „po-teatralnym”.

W okresie teatralnym, tuż po zainstalowaniu się we Wrocławiu, wznowione zostaje Akropolis jako „wariant IV” (nieróżniący się obsadą od trzeciego). Wkrótce potem odbywa się pierwsza „wrocławska” 1965, Książę Niezłomny premiera (spektakl przygotowany został w Opolu) – Książę Niezłomny wg Calderona-Słowackiego (wariant I: 25 kwietnia 1965). Drugi wariant tego przedstawienia z 14 listopada 1965 roku grany był przez cały rok 1966. W roku następnym – 20 marca – przedstawiona zostaje jeden jedyny raz „próba otwarta” Ewangelii, a także V – ostatni – wariant Akropolis. 19 marca 1968 roku wchodzi do repertuaru ostatni (trzeci) wariant Księcia Niezłomnego, a 19 lipca odbywa się zamknięta premiera Apocalypsis cum figuris. Spektakl ten – zaprezentowany po raz pierwszy oficjalnie 11 lutego 1969 roku – będzie miał jeszcze dwie kolejne wersje i przejdzie do historii jako ostatnie dzieło teatralne Jerzego Grotowskiego.