| Bertolt Brecht - dr Mateusz Borowski (UJ) |
|
12–13 kwietnia 2013 12 kwietnia {piątek} 18:00 Sala KinowaWstęp wolny „Już nie słuchamy was jako sędziowie. Tylko jako uczniowie”. Dziedzictwo „Lehrstück” i koncepcje zaangażowania w teatrze XX i XXI wieku – wykład Wzmożona recepcja zarówno teorii, jak i praktycznych strategii teatru epickiego w Polsce świadczy o niesłabnącym zainteresowaniu i aktualnym charakterze twórczości Bertolta Brechta. Zarazem ta przyspieszona adaptacja podstawowych rozwiązań inscenizacyjnych teatru epickiego wiąże się z przejęciem podstawowych form Verfremdungseffektu w imię politycznego zaangażowania widzów. W sposób typowy dla recepcji twórczości Brechta w innych krajach, w Polsce również za kanoniczny wzorzec teatru epickiego uznano tak zwane Schaustücke, pisane dla teatru pudełkowego i typowo mieszczańskiej publiczności. Tymczasem to właśnie sztuki nauczające, tak zwane Lehrstücke, pisane dla potrzeb kolektywu oraz znoszące podział na wykonawców i publiczność stanowiły dla Brechta model teatru przyszłości. Te dwa warianty teatru Brechtowskiego różniły się także pod względem programowanego udziału widzów. W Schaustücke elementy typowo dramatycznej fikcji stanowiły materiał dla eksperymentu scenicznego, który był jedynie oglądany przez widzów w tradycyjnym teatrze. W przypadku Lehrstücke każdy z uczestników miał na równych prawach brać udział w eksperymencie, dzięki czemu wydarzenie miało stanowić przekaźnik ideologii znacznie bardziej skuteczny niż scena pudełkowa. Wykład poświęcony będzie nie tylko koncepcji Lehrstück, ale także wybranym zjawiskom dramatycznym, teatralnym i teoretycznym, które w drugiej połowie XX wieku stanowiły rozmaite kontynuacje metody Brechta. W dziedzinie pisania tekstów dla teatru przykładów na dyskusję z tradycją teatru epickiego dostarcza twórczość Heinera Müllera i jego koncepcja teatru jako laboratorium społecznej wyobraźni. W sferze sztuk performatywnych ślady wpływu Brechta zidentyfikować można w coraz bardziej rozpowszechnionej koncepcji art-as-research, łączącej ustalenia naukowe i artystyczne metody opisu relacji społecznych, czego przykładem jest działalność grupy Rimini Protokoll. Zaś w sferze teoretycznej wyraźne elementy teorii teatru epickiego odnaleźć można w koncepcji „widza wyemancypowanego” Jacques’a Rancière’a. 13 kwietnia {sobota} Sala Kinowa„Kiedy ty przestaniesz działać, nasza rewolucja działać nie przestanie”. Teatr Brechta i koncepcja twórczości kolektywnej – warsztaty W czasie warsztatów przykładowe analizy dostarczą przykładów ilustrujących zarówno podstawowe zasady pisania i wystawiania Lehrstück, jak i wpływ koncepcji Brechta na późniejszych twórców. Zajęcia warsztatowe poświęcone będą wspólnej lekturze wybranych fragmentów programowych tekstów zawartych w tomie Wartość mosiądzu, a także analizie klasycznego Lehrstück Brechta Decyzja (1930) oraz podejmującego z nim dialog utworu Mauzer (1970) Heinera Müllera. Przykłady te pozwalają zademonstrować podstawowe zasady tworzenia tekstu jako materiału dla sceny, który ma służyć angażowaniu odbiorców w sceniczny eksperyment w laboratorium społecznej wyobraźni. Natomiast spektakl teatralny Best Before (2010) grupy Rimini Protokoll stanowi doskonały materiał dla zaprezentowania zasad art-as-research, nurtu wykorzystującego kolektywne metody badań zjawisk społecznych i wystawiania ich na publiczny pokaz, nie tylko na teatralnej scenie. Proponowane lektury: • Bertolt Brecht: Scena uliczna. Model sceny w teatrze epickim, [w:] tegoż: Wartość mosiądzu, przełożyła Maria Kurecka, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1975. • Bertolt Brecht: Decyzja; Heiner Müller: Mauzer, przełożyli Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera, Panga Pank, Kraków 2008. • Florian Malzacher: Dramaturgie opieki i odbierania pewności. Historia Rimini Protokoll, [w:] Rimini Protokoll. Na tropie codzienności, red. Miriam Dreysse, Florian Malzacher, przełożyli Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera, Ha!art, Kraków 2012, s. 12–40. • Roman Pawłowski: Eksperci od życia. Polska perspektywa, [w:] Rimini Protokoll. Na tropie codzienności, red. Miriam Dreysse, Florian Malzacher, przełożyli Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera, Ha!art, Kraków 2012, s. 196–199. • Best Before, DVD. Mateusz Borowski – adiunkt w Katedrze Performatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył filologię angielską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracę doktorską In Search for the Real. New developments of the European Playwriting of the 1990s obronił na Uniwersytecie im. Jana Gutenberga w Moguncji, a jej polska wersja ukazała się jako W poszukiwaniu realności (2005). Jego główny obszar badań to najnowszy dramat i teatr europejski i amerykański oraz teoria queer. Zajmuje się także tłumaczeniem tekstów literackich i naukowych. Współredagował monografię Fictional Realities/Real Fictions (Cambridge 2007) oraz antologię polskiej myśli teatralnej XX wieku Theater spielen und denken (Suhrkamp 2008). W ramach kursu wiodącego: Wielka? Reforma? Teatru? |