| Abstrakty |
|
Strona 3 z 6 Katarzyna Osińska (Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk) Od biomechaniki do bio-obiektów: aktor u Wsiewołoda Meyerholda i Tadeusza Kantora Biomechanika Meyerholda zawierała w sobie najważniejsze idee awangardy teatralnej (oraz, szerzej, awangardy w innych dziedzinach sztuki) i przede wszystkim stanowiła odpowiedź na wyzwania konstruktywizmu. Jednym z pojęć obecnych w słowniku Tadeusza Kantora, przedstawiciela awangardy drugiej połowy XX wieku, stał się „bio-obiekt”. Polski reżyser nazywał w ten sposób aktora zespolonego z przedmiotem: przyczepianie do ciała aktora przedmiotów bądź sztucznych kończyn prowadziło w efekcie do powstania nowego, hybrydalnego ciała. W odróżnieniu od wytrenowanych aktorów Meyerholda, działających według wzorców, który podsuwała maszyna, działania aktorów teatru Cricot-2 cechowała pewna niestabilność, chwiejność. A mimo to, Tadeusz Kantor podkreślał u schyłku życia, że interesował się biomechaniką i używał jej, choć nie w sensie ortodoksyjnym. Zestawienie biomechaniki z pojęciem „bio-obiektu” oraz próba spojrzenia na biomechanikę oczyma polskiego artysty pozwoli lepiej zrozumieć istotę zmian, które dokonały się w teatrze XX wieku, w szczególności w odniesieniu do aktora i jego cielesności. Béatrice Picon-Vallin (Centre national de la recherche scientifique) Meyerhold: ku aktorowi ery naukowej i teorii podwójnej referencji Na początku lat dwudziestych Wsiewołod Meyerhold mówił o sobie: „odkrywca teatralnych Ameryk”; w 1937 roku określał się już mianem „wynalazcy”. Badając zasady rządzące teatrem, odkrywa i kreuje sposoby pracy reżyserskiej, oswaja terytoria zupełnie nowe dla sceny dramatycznej. Wprowadza do działań w teatrze – zarówno w manierze emocjonalnej, jak i racjonalnej – muzykę, taniec, sztuki wizualne, teatr jarmarczny, a także estradę, cyrk, kino, radio, rozmaite technologie, zapoczątkowując różne drogi rozwoju teatru w XX wieku. Jest zainteresowany badaniami w obszarze neuronauk oraz chemii ciała. Stawia sobie za cel wykreowanie, w oparciu o nowe rozumienie funkcjonowania ciała i mózgu, ugruntowanego podejścia do pracy aktora-poety, który zdolny jest „stwarzać” swoją grę, wykorzystując nawyki cielesne i kulturowe. Wielowarstwowa złożoność dzieła teatralnego organizowana była przez Meyerholda na drodze strategii podwójnej referencji, która w sposób dynamiczny łączy na wszystkich poziomach twórczości wielkie i małe formy, ciało i ducha, przeciwstawne kategorie estetyczne. Obstając przy naukowej organizacji pracy swoich asystentów i aktorów – istot biologicznych i myślących – ten europejski reżyser, erudyta, zafascynowany naukami humanistycznymi i przyrodniczymi, znawca historii wykorzystujący jednocześnie swoje relacje ze światem współczesnym, stwarzał teatr wpisany w przestrzeń interkulturową. |