Sesja V kursu wiodącego OUP

Dr hab. Agnieszka Jelewska-Michaś

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

6–7 maja 2016

Antropocen jako nazwa nowej ery geologicznej, w czasie której człowiek przekształca zasoby planetarne, dokonując ich głębokich transformacji, został głoszony m.in. przez geologów Paula Crutzena i Eugene’a Stoermera na przełomie nowego milenium. Koncepcja antropocenu jest w dużej mierze wypadkową zmian klimatycznych i geologicznych oraz ich skutków dla rozwoju ekosystemu na Ziemi. Zmiany te obserwujemy na skalę masową przynajmniej od połowy XX wieku dzięki zaawansowanym narzędziom technologicznym, mają one jednak swoje bezpośrednie źródła w założeniach rewolucji industrialnej w XVIII wieku, migracji społecznej i rodzącej się w XIX wieku globalizacji (Peter Sloterdijk).

W ramach faktów naukowych i dyskursywnych sporów wokół antropocenu sytuują się nie tylko badania geologów i klimatologów, chemików, fizyków, ale  fragmenty tej koncepcji dryfują także w najnowszych teoriach geologii mediów (Jussi Parikka) oraz krytyce politycznej i społecznym zaangażowaniu w tę tematykę, postsentymentalnych wizjach apokaliptycznych i dystopijnych uznających za istotne wkraczanie w obszar retoryki filozoficznej, opisujących scenariusze powracającego globalnego zagrożenia, a nawet końca (tu głównie dyskurs nietzscheański i jego reinterpretacje) (Eugene Thacker, Claire Colebrook). W tym obszarze istnieje wyraźna potrzeba badań transdyscyplinarnych, które nie tylko wieszczyłyby koniec, ale raczej wyznaczały zakresy i poziomy ryzyka oraz praktyki ewentualnych interakcji (Bruno Latour, Ulrich Beck), jak też sposoby ich opisu i wprowadzenia w obręb metod poznawczych różnych dyscyplin.

6 maja 2016  {piątek} 18:00

Scenografie antropocenu. Transdyscyplinarna perspektywa badań nad antropocenem

Wykład

Sala Kinowa

Wstęp wolny

Istotą rozważań prowadzonych w ramach transdyscyplinarnych badań nad antropocenem jest nie tylko skupienie się na wymiarze globalnym procesów zachodzących pod wpływem zmian techno-społecznych, ale także ich performatywnych i przestrzennych jakościach. W ramach tego dyskursu konstruowane są bowiem konkretne przestrzenne wyobrażenia i narracje na temat relacji człowiek–natura-–technologia zarówno w nauce, sztuce, jak i kulturze popularnej. Spojrzenie na antropocen od strony projektowanych przez badaczy i artystów scenografii przyszłości, otwiera nową perspektywę transdyscyplinarności naznaczonej spacjalnością, która pochłania niejako czas. Perspektywa końca staje się bowiem jednocześnie kuszącą postnietzscheańską wizją redefiniującą potencjalność istnienia teraźniejszości, ale też stawia nowe wymagania przed teorią, która musi być połączona z praktyką, konstruuje jednocześnie nowe pole dla działań aktywistycznych.

7 maja 2016  {sobota}

Post-Apocalypsis. Sztuka w czasach antropocenu

Seminarium dla grupy roboczej

Sala Kinowa

Celem dyskusji będzie omówienie różnych form sztuki, które podejmują zagadnienia relacji człowiek–natura–kultura–technologia w ramach rozważań nad antropocenem. W sieci zjawisk i praktyk artystycznych spojrzymy m.in. na sztuki wizualne – projekt „Post-Apocalypsis” (Polską Ekspozycję nagrodzoną na Praskim Quadriennale w 2015), także na dramat i jego profetyczne wizje – m.in. Oddech Samuela Becketta czy Stara kobieta wysiaduje Tadeusza Różewicza.

Lektury obowiązkowe

Agnieszka Jelewska: Ekotopie. Ekspansja technokultury, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2013.

Bruno Latour: Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji, wstęp Maciej Gdula, przełożyła Agata Czarnacka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.

Lektury uzupełniające

Peter Sloterdijk: Kryształowy pałac: o filozoficzną teorię globalizacji, przełożył Borys Cymbrowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

Architecture in the Anthropocen: Encounters Among Design, Deep Time, Science and Philosophy, edited by Etienne Turpin, Open Humanities Press, University of Michigan Library, Ann Arbor 2013.

Art in the Anthropocene: Encounters Among Aesthetics, Politics, Environments and Epistemologies, edited by Heather Davis, Etienne Turpin, Open Humanities Press, London 2015.

Dr hab. Agnieszka Jelewska-Michaś – adiunkt w Katedrze Dramatu, Teatru i Widowisk Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dyrektorka i współzałożycielka związanego z tą uczelnią HAT Research Center. Bada przede wszystkim splot relacji między nauką, kulturą a technologią w XX i XXI wieku. Jest autorką wielu tekstów naukowych oraz pozycji monograficznych, m.in. Sensorium. Eseje o sztuce i technologii (Poznań 2012) i Ekotopie. Ekspansja technokultury (Poznań 2013).