strona główna kalendarium
Kalendarium życia i pracy |
Jerzy Grotowski (1933-1999) | |
Strona 1 z 4 Jerzy Marian Grotowski – urodzony 11 sierpnia 1933 w Rzeszowie, jako drugi syn Mariana i Emilii z domu Kozłowskiej. Jego ojciec, zarządca lasów, a z zamiłowania malarz i rzeźbiarz, po klęsce wrześniowej schronił się w Wielkiej Brytanii, a potem wyjechał do Ameryki Południowej, najpierw do Argentyny, a potem do Paragwaju, gdzie zmarł w 1968 r. Z powodów politycznych nigdy nie zobaczył się po wojnie z rodziną. Matka Emilia, nauczycielka, zmarła 1 września 1978 r. Brat Kazimierz (ur. 1930 r. w Rzeszowie) został profesorem fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Okres wojny Jerzy Grotowski spędził z matką i bratem w wiosce Nienadówka pod Rzeszowem, gdzie rozpoczął edukację, którą kontynuował w Rzeszowie i w Krakowie. 1951–1956 studia aktorskie w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Krakowie i podyplomowe studia reżyserskie w Gosudarstwiennym Institutie Tieatralnogo Iskusstwa im. A. W. Łunaczarskiego (GITIS) w Moskwie pod opieką Jurija A. Zawadskiego; wiosną 1956 r. odbywa podróż do Azji Środkowej 1956–1959 studia reżyserskie w Krakowie; angażuje się w wydarzenia polityczne 1956 r. w Polsce; w 1957 r. reżyseruje (wraz z Aleksandrą Mianowską) Krzesła Ionesco w Teatrze Poezji w Krakowie; wyjeżdża na Międzynarodowe Spotkanie Młodzieży w Awinionie (jest to jego pierwszy pobyt w Europie Zachodniej), gdzie poznaje osobiście Jeana Vilara; wygłasza cykl prelekcji na temat filozofii orientalnej w siedzibie studenckiego Klubu „Pod Jaszczurami”; w sezonie 1957– 58 bierze udział w seminarium Emila Buriana w Pradze i Karlowych Warach oraz wystawia spektakl dyplomowy Kobieta jest diabłem Prospera Mérimée i Bogów deszczu wg Rodziny pechowców Jerzego Krzysztonia; realizuje słuchowiska radiowe w Ogólnopolskim Teatrze Polskiego Radia (Biały słoń wg Marka Twaina, Siakuntala wg Kalidasy oraz Małżeństwo – pięć obrazów radiowych wg opowiadań pisarzy amerykańskich); we wrześniu 1958 r. wystawia w Teatrze „13 Rzędów” w Opolu Pechowców wg Krzysztonia 1959–1961 w Paryżu spotyka się z Marcelem Marceau; w Teatrze Kameralnym w Krakowie wystawia Wujaszka Wanię Czechowa; wraz z Ludwikiem Flaszenem obejmuje Teatr 13 Rzędów w Opolu, w którym reżyseruje sztuki Cocteau, Byrona, Majakowskiego, Kalidasy oraz Dziady Mickiewicza (1961); w Rozgłośni Krakowskiej Polskiego Radia realizuje słuchowisko Nagardżuna; w Teatrze Polskim w Poznaniu wystawia Fausta wg Goethego (1960) 1962–1964 we współpracy z zespołem aktorskim (m.in. Andrzejem Bielskim, Ryszardem Cieślakiem, Zbigniewem Cynkutisem, Antonim Jahołkowskim, Mają Komorowską, Reną Mirecką i Zygmuntem Molikiem) oraz Ludwikiem Flaszenem, Jerzym Gurawskim (architektem), Waldemarem Krygierem (reżyserem i plastykiem) wystawia Kordiana wg Juliusza Słowackiego (1962), Tragiczne dzieje doktora Fausta wg Christophera Marlowe’a (1963), Studium o Hamlecie wg Wyspiańskiego (1964); a przy współudziale Flaszena, Józefa Szajny i Eugenia Barby realizuje Akropolis wg Stanisława Wyspiańskiego (1962); uczestniczy w VIII Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Helsinkach i odbywa podróż do Chin; do nazwy teatru dodaje człon „Laboratorium” (1962); bierze udział w I Światowym Festiwalu Teatrów Studenckich w Nancy (1964) 1965 na zaproszenie Bolesława Iwaszkiewicza wraz z zespołem teatru przenosi się do Wrocławia i wystawia Księcia Niezłomnego wg Calderona-Słowackiego z Ryszardem Cieślakiem w roli tytułowej; przemianowuje prowadzoną przez siebie instytucję na Instytut Badań Metody Aktorskiej – Teatr Laboratorium; odbywa seminaria w Nancy, Paryżu, Padwie, Mediolanie, Rzymie i Londynie; ukazuje się pierwsza książka na temat jego pracy – Alla ricerca del teatro perduto Eugenia Barby oraz – z inicjatywy Richarda Schechnera – zeszyt „Tulane Drama Review” poświęcony pracy Teatru Laboratorium 1966 pierwsze tournée zagraniczne Laboratorium do Skandynawii dzięki wsparciu Eugenia Barby i Odin Teatret; Laboratorium przyjmuje znak Reduty; wielki sukces Księcia Niezłomnego na 10. Festiwalu Teatru Narodów w Paryżu na zaproszenie Jean-Louisa Barraulta, oraz na Holland Festival w Amsterdamie; dzięki zaproszeniu Petera Brooka Grotowski i Cieślak prowadzą staż dla aktorów Royal Shakespeare Company w Londynie 1967 prezentacje spektakli w Holandii, Belgii i Włoszech oraz na festiwalu BITEF w Belgradzie (Jugosławia); seminarium praktyczne Grotowskiego i Cieślaka na New York University 1968 zamknięta premiera Apocalypsis cum figuris; pierwsze wydanie książki Towards a Poor Theatre zredagowanej przez Eugenia Barbę i poprzedzonej wstępem Petera Brooka; tournée Teatru Laboratorium w Wielkiej Brytanii, Meksyku i Francji; Grotowski otrzymuje tytuł profesora École Nationale Superieure w Aix-en-Provence; ukazuje się książka Raymonde Temkine o pracy Laboratorium; Grotowski po raz pierwszy podróżuje do Indii 1969 w telewizji nowojorskiej odbywa się premierowy pokaz sfilmowanego spektaklu Akropolis; oficjalna premiera Apocalypsis; występy w Londynie; wielki sukces Akropolis, Księcia Niezłomnego i Apocalypsis w USA; kurs aktorski Grotowskiego i Cieślaka w PWST w Warszawie; dwie podróże Grotowskiego do Indii |