strona główna
| Prof. dr hab. Krzysztof Rutkowski: |
Poezja czynna od Mickiewicza do GrotowskiegoWYKŁADYSemestr autorski 1 (zimowy) 2010/2011 Wykłady o przekraczaniu rodzajów i gatunków artystycznych oraz literackich Co łączy Adama Mickiewicza z Jerzym Grotowskim? Czy tylko to, że obaj byli profesorami w Collège de France? Oczywiście, że nie tylko. Od prawieków prawdziwi mędrcy starali się o przekazywanie mądrości całym sobą: przykład Sokratesa, Buddy, Jezusa z Nazaretu wystarczająco jest znamienny. Jak słowo zrobić ciałem? Jak słowo wcielić? Jak możliwe jest Słowo Wcielone? Historia literatury, religii, teatrologia, filozofia i historia sztuki próbują od stuleci na te proste (pozornie) pytania odpowiedzieć. Nasz cel jest jasny: przestudiujmy wspólnie, jak to przekraczanie się robiło (robi) w różnych dziedzinach działalności artystycznej. Przekroczyć pisanie, przekroczyć literaturę, przekroczyć teatr, przekroczyć malarstwo. Po co? Co osiągnąć? Uwaga! Zmiana terminów i godzin wykładów Wykład I 21 października 2010 Mickiewicz w Collège de France: budowanie teatru Mickiewicz zamienił Collège de France w teatr, a chwilami w cyrk. W teatr romantyczny, któremu do cyrku nigdy nie było daleko. Wystarczyło wyjść z Łacinki i przejść na drugą stronę Sekwany, by wylądować w jakimś radosnym Cyrku Olimpijskim. To było widowisko. Widowisko obrzędowe, podczas którego mag uprawił magię. I zamieniał się w myśliwego polującego na Słowo. Słowo stężone milczeniem. I polował na upiory, czyli mówiąc inaczej – obmyślał i ćwiczył sposoby na potrząsanie dusz wędrujących przez kanały poszczególnych wcieleń. Wykład II 4 listopada 2010 Dlaczego Mickiewicz przestał pisać? Myślę o tym od lat. Wymyśliłem różne teorie, stawiałem wyrafinowane hipotezy. Że nie mógł, nie potrafił i nie chciał się powtarzać. Że doszedł do kresu nocy, że poezja pisana przestała mu wystarczać. Że pragnął wyzwolić szczególną i nadzwyczajną siłę z siebie i z bliźnich. Szczególną, bardzo szczególną energię. Moc zdolną góry przenosić. O tej sile i gór przenoszeniu opowiadam wierząc, iż moje „naukowe fikcje” dotykają prawdy. Wykład III 2 grudnia 2010 Co znaczy, że Mickiewicz był mistykiem? Powiada się, że Mickiewicz był mistykiem. Co to znaczy? W jaki sposób starał się dotrzeć (dobić) do prawdy przekraczającej słowa pisane? Na czym polegała moc milczącego Głosu, którego Mickiewicz pragnął wysłuchać? Co się dzieje, gdy chcemy coś powiedzieć do rzeczy? Wykład IV i V 3 lutego 2011 godz. 16:00 „Czas, bracia, robić poezją!” Adama Mickiewicza projekt poezji czynnej. W Collège de France i mieszkaniach „braci” z Koła Sprawy Bożej odbywały się dziwaczne rytuały, które nazwać można „akcjami fizycznymi”. Jak one wyglądały? Strasznie i śmiesznie zarazem. Po co Mickiewicz to robił? godz. 17:30 Drabina do nieba? Sztuka jako wehikuł Mickiewicza i Grotowskiego. A jeśli „poezja czynna” Mickiewicza jest poprzedniczką „sztuki jako wehikułu” Jerzego Grotowskiego? Przekroczyć literaturę, przekroczyć teatr, przekroczyć historię sztuki. Ambitne plany „rozumnych szałem” w wieku dziewiętnastym i dwudziestym. Wykłady odbywają się o godzinie 16.00 w sali kinowej (Rynek-Ratusz 27). Krzysztof Rutkowski, pisarz, eseista, historyk literatury i kultury, edytor, tłumacz, dziennikarz. Profesor nadzwyczajny w Ośrodku Badań nad Tradycją Antyczną Uniwersytetu Warszawskiego. Niemal od początku swej drogi twórczej tropi działania z pogranicza literatury i poezji czynnej (Przeciw (w) literaturze. Esej o poezji czynnej Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury, Bydgoszcz 1987), co doprowadziło go do badań nad „akcjami” Adama Mickiewicza, którego biografii i twórczości jest wybitnym znawcą (Braterstwo albo śmierć. Zabijanie Mickiewicza w Kole Sprawy Bożej, Paryż 1988, Gdańsk 1999; Stos dla Adama albo Kacerze i kapłani, Warszawa 1994). Stworzył nowe gatunki pisarskie – „pasaże” i „przepowieści" – zacierające sztuczne granice między literaturą „piękną” i „naukową”, i pozwalające na wielowymiarową refleksję nad kulturą współczesną i obecnością w niej tradycji dawnych (słynna trylogia: Paryskie pasaże, Gdańsk 1994; Raptularz końca wieku, Gdańsk 1997; Śmierć w wodzie, Gdańsk 1999; także Książę bezdomny, Lublin 1999; Kościół świętego Rocha, Warszawa 2001). Z poszukiwaniami tymi wiążą się też wybitne książki opublikowane niedawno: Zakochany Stendhal. Dziennik wyprawy po imię, Gdańsk 2006; Ostatni pasaż. Przepowieść o byciu byle-jakim, Gdańsk 2007. Edytor pism Edwarda Stachury (wspólnie z Henrykiem Berezą i Ziemowitem Fedeckim) i Aleksandra Wata. Autor przekładów ważnych książek pisarzy francuskich, m.in. Pascala Quinarda i Daniela Beauvois. Po kilkudziesięciu latach spędzonych w Paryżu, gdzie pracował w Sekcji Polskiej RFI, w roku ubiegłym wrócił do Warszawy. |